Jeugdhulp
De opbrengst van de gesprekken van maatschappelijke organisaties, deskundigen, het Rijk en de VNG over het toekomst bestendig maken van de jeugdzorg is vertaald in de Hervormingsagenda Jeugd. De Hervormingsagenda is vastgesteld door rijk en VNG. In de Hervormingsagenda zijn afspraken gemaakt over het vaststellen van een passende financieringsstructuur en zijn de belangrijkste maatschappelijke vraagstukken rondom jeugdhulp benoemd.
Naast verschillende ontwikkelingen op landelijk niveau worden ook door de 3 noordelijke jeugdhulpregio’s (Groningen, Drenthe en Fryslân) belangrijke stappen gezet om een toekomstbestendig en dekkend zorgaanbod te organiseren voor kwetsbare jongeren die dat nodig hebben. Aan de hand van de Uitvoeringsagenda ‘Schaarse voorzieningen 3Noord – de kracht van samen voor Jeugd 3Noord’ wordt dit vraagstuk de komende jaren ingevuld.
Ook binnen onze eigen jeugdhulpregio wordt gewerkt aan het verhogen van de kwaliteit van de te verlenen jeugdzorg. Zo zijn regionaal, aanvullend op de wettelijke vereisten, nadere kwaliteitsnormen gesteld. Ook wordt gewerkt aan schaalverkleining door het terugbrengen groepsgrootte per verblijfslocatie.
De ontwikkeling binnen de gemeenten zullen de komende periode in het teken staan van het verder invullen van de pedagogische basisvoorzieningen, een specifiek op jeugdigen gericht deel binnen de sociale basis.
Rijksmiddelen Wmo abonnementstarief
Om de houdbaarheid van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) te verbeteren, heeft het kabinet besloten om voor alle Wmo-voorzieningen waar nu het abonnementstarief voor geldt, een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren. Deze wijziging gaat per 1 januari 2026 in. Hoe de nieuwe, inkomensafhankelijke eigen bijdrage er precies uit komt te zien wordt in 2025 verder uitgewerkt.
Door het abonnementstarief is het gebruik van Wmo-voorzieningen de afgelopen jaren sterker gestegen dan verwacht. De invoering van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage zal helpen om de druk bij gemeenten op (het gebruik van) Wmo-voorzieningen te verlagen.
Demografische ontwikkelingen zoals dubbele vergrijzing, langer thuiswonen, en een krappe zorgarbeidsmarkt, zetten druk op de Wmo-ondersteuning. Het rijk en gemeenten (VNG) voeren een houdbaarheidsonderzoek uit dat een bijdrage moet leveren aan duurzame bestuurlijke en financiële verhoudingen tussen rijk en gemeenten, met een balans tussen ambities, taken, bevoegdheden, middelen en uitvoerbaarheid. Die positie hebben gemeenten nodig om te kunnen investeren in sterke gemeenschappen en een gezonde samenleving. Zo kunnen we efficiënter en effectiever werken. Wel zorgen we ervoor dat de inwoner nog voldoende te kiezen heeft. We onderzoeken de mogelijkheden dat de inwoner de huishoudelijke hulp rechtstreeks bij de aanbieder kan regelen. Daarnaast blijven we werken aan de kwaliteit van het Wmo-toezicht, waaronder toezicht bij pgb. Hiervoor stellen we nieuw beleid op.
Beschermd wonen in de Wmo
De doordecentralisatie van Beschermd Wonen (BW) is meerdere keren uitgesteld. Het is op dit moment niet bekend of, wanneer en in welke vorm de doordecentralisatie doorgaat. De streefdatum van invoering van het woonplaatsbeginsel is desondanks nog steeds 1 januari 2025.
De voorgenomen decentralisatie is tweeledig: het gaat om de invoering van het objectief verdeelmodel en de start van het woonplaatsbeginsel. Deze ontwikkeling moet het mogelijk maken dat mensen met psychische problemen vaker thuis of in hun eigen woonplaats kunnen blijven wonen.
Het woonplaatsbeginsel en het nieuwe objectief verdeelmodel zorgen ervoor dat alle gemeenten verantwoordelijk worden voor de ondersteuning van de eigen inwoners. Niet de gemeente waar de cliënt zich aanmeldt, maar de gemeente waar de cliënt vandaan komt wordt verantwoordelijk voor het verstrekken van beschermd wonen. Nu ligt deze verplichting nog bij de centrumgemeenten.
Participatiewet in balans
De Participatiewet wordt herzien. Hierdoor ontstaat ruimte voor de menselijke maat en meer oog voor bestaanszekerheid voor iedereen. Om te komen tot deze herziening van de Participatiewet werken we samen als gemeenten en partners langs drie sporen.
- Spoor 1 is het wetsvoorstel Participatiewet in Balans, waarmee de inwoners meer rechtszekerheid en inkomenszekerheid krijgen.
- Spoor 2 bevat maatregelen voor de langere termijn, waarbij de menselijke maat, vertrouwen en eenvoud centraal staan.
- Spoor 3 is erop gericht om de vakkundigheid van professionals in de gemeentelijke uitvoering te verbeteren. Meer maatwerk betekent nieuwe vaardigheden ontwikkelen.
Armoede- en schuldenbeleid
In 2025 gaan we een nieuw armoede en schuldenbeleid 2026-2030 ontwikkelen. Dit is ook het moment om de resultaten en effecten van het huidig beleid ‘’Armoede en schulddienstverlening van preventie tot nazorg’’ en het Aanvalsplan armoede te evalueren. Naast het thema bestaanszekerheid zal vroegsignalering, het ontzorgen en begeleiden van inwoners met schulden terugkomen in het nieuwe beleidsstuk. Pilots/aanpak zoals recent zijn gestart in Leeuwarden en Arnhem kunnen, wanneer effectief gebleken, als oplossingsrichting worden betrokken bij de beleidsopstelling.
Toekomstbestendig werkleerbedrijf Empatec/Pastiel
Het kabinet wil beginnen met het opbouwen van een duurzame infrastructuur voor sociaal ontwikkelbedrijven. Voor Fryslân-West gaat het om het Werkleerbedrijf. Het is nog onduidelijk of er geld beschikbaar komt voor het behoud en de ondersteuning van deze bedrijven.
Conflictzorg
Binnen de kind en gezinsketen zijn landelijk en provinciaal ontwikkelingen gaande om deze te vereenvoudigen onder de noemer: toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. Hier willen tijdig op in spelen en in mee bewegen. Landelijk is er veel aandacht voor de aanpak van mensenhandel. In Fries verband hebben we een beleid aanpak mensenhandel vastgesteld. Dit betekent dat we dit plan ook binnen De Fryske Marren gaan uitvoeren. Er is in samenwerking met de afdeling Openbare orde en veiligheid een integraal veiligheidsbeleid opgesteld waarin Zorg en Veiligheid een belangrijk thema is. In het uitvoeringsplan zijn de verschillende benoemde thema’s uitgewerkt en tot uitvoering gebracht.
Gezondheidszorg
Onze gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger. Het aantal ouderen in onze samenleving neemt daardoor toe. Tegelijkertijd is bekend dat de zorg hier niet voldoende aanbod voor heeft. Hierdoor staan we de komende jaren voor een maatschappelijke opgave. De gezondheidszorg heeft te maken met de uitdaging om deze toekomstbestendig te gaan organiseren. Als gemeente hebben we hierin een belangrijke taak gekregen. In de landelijke akkoorden van het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Gezond en Actief leven Akkoord (GALA) staan de niet vrijblijvende afspraken en acties voor gemeenten beschreven en ook wij geven hier invulling aan.
Wat zijn de acties.
Huisvesting, begeleiding en inburgering statushouders
In 2025 gaan we naast de reguliere taakstelling ook de achterstand inlopen op de taakstelling voor de huisvesting van statushouders. Dit doen we op basis van het plan van aanpak voor huisvesting van statushouders. De achterstand vraagt meer van de betrokken partijen zoals het Werkleerbedrijf en Vluchtelingenwerk maar ook van de regievoerders en ondersteuners binnen het Sociaal Wijkteam.
Sociaal domein algemeen
Het domein waarover de adviesraad sociaal domein adviseert verbreedt zich. De grenzen van het sociaal domein vervagen namelijk door integraliteit. Zo heeft de adviesraad sociaal domein geadviseerd op het onderdeel zorg en preventie van het Integraal Veiligheids- en zorgplan 2023-2026. Het is nodig om af te bakenen waarover de adviesraad sociaal domein wel en niet adviseert. Zowel de adviesraad als de gemeente willen deze nieuwe ontwikkeling verankeren in een aangepaste of nieuwe verordening en een update van de werkafspraken.
Koerssessie Sociaal Domein
Voor wat betreft de visie op het Sociaal Domein zijn er naast het coalitieakkoord nog richtinggevende strategische- en beleidsdocumenten, maar een integrale overall visie op het Sociaal Domein ontbreekt tot dusver. We zijn hier mee bezig, we stellen een wensbeeld voor het Sociaal Domein op. Er wordt in dit traject samengewerkt door beleid, uitvoering en partners in het Sociaal Domein. Daarnaast zijn de Werkgroep Inclusie, het Platform Armoede en Schulden, de Ontwikkeltafels Sociaal Domein, de gemeenteraad van De Fryske Marren en de Adviesraad Sociaal Domein geconsulteerd.